Milli Mücadele Yıllarında Alaçam

NİHAT YALDIZ

I.Dünya savaşı (1914-1918) bitmiş, Osmanlı Devleti, İtilaf devletleriyle Mondros mütarekesini imzalamıştı.Mütareke sonrasında yurdumuz İtilaf güçleri tarafından yer yer işgal edilmeye başlanmıştı.İşgaller karşısında Anadolu halkı Kuvayi Milliye güçlerini ve Müdafa-i hukuk Cemiyetlerini kurmuştu.

 Mustafa Kemal Paşa 9.Ordu müfettişi olarak 19 mayıs 1919 da Samsun’a gelmiş.Samsun’un ileri gelen aileleriyle  görüşmüş.Onlara vatanın içinde bulunduğu durumu anlatmıştı.

M.Kemal Paşa ile arkadaşları, Samsun’dan Havza’ya giderken  güvenliği Kavak’ın Germiyan köyünden Çerkez Ekrem ismindeki Kuvvacı  ile  Alaçam’lı  Jandarma Şükrü Tolun sağlarlar.Havza’ya geldikten  sonra Jandarma Şükrü Tolun Samsun’a dönerek kıtasına katılmıştır.(1)

Mustafa Kemal Paşa, Havza’dan sonra sırayla Amasya –Erzurum  ve Sivas’a gitmiştir.Daha sonra Türkiye Büyük Millet Meclisi 23 Nisan 1920 de  Ankara’da açılmış, böylece yeni bir hükümet kurulmuştu.Ankara Hükümeti, vilayetlere bir genelge göndererek Ankara Hükümetine mi yoksa İstanbul hükümetine mi bağlısınız demişti.

Alaçam Müdürü'nün  isteği üzerine halk hükümet dairesinin önünde toplanmıştır.Burada, Alaçam Belediye Reisi İçelli Zade Fazıl Bey ile  Tolun Zade Şükrü Efendi de vardır.(2)

İçelli zade Fazıl Bey buradaki meşhur konuşmasında demiştir ki:

“Ey muhterem ahali,

İstanbul ecnebiler tarafından işgal edilmiştir. Padişah esir durumundadır. Padişah idaresi kalmamış gibidir. Onu esaretten kurtarmalıdır. Milli şeref ve haysiyetimiz ayaklar altına alınmıştır. Hâlbuki daha Türk milleti ölmemiştir ve ölmeyecektir. Türkler bundan daha büyük felâketler, badireler geçirmiş, cihana varlığını tasdik ettirmiştir. Daha son kuvvet ve kudretimizi sarf etmiş değiliz. Padişahı esaretten ve Türk milletini felâketten kurtaracak en mühim kuvvet ve kudret sahibi Ankara hükümetidir! Bir avuç kuvvetle yarattığı harikalara şahit olmaktayız. Bizi kurtarırsa Ankara hükümeti kurtaracaktır. Şimdiye kadar olduğu gibi bundan sonra da el birliği yapalım. Müsaade ederseniz Ankara hükümetine sadakatimizi bildirelim. Her emrini dinleyeceğimizi arz edelim." Der.(3)

Bu konuşma sonrasında  Ankara Hükümetine bağlılık telgrafı çekilir.Böylece Alaçam’ın yönetimi ve halkı  Milli mücadeleyi destekleme yönünde karar vermiş olur.

solda Mustafa Bey ( Mustafa Turnaoğlu) oturan Tolun zade Şükrü Efendi, sağda Nadir Bey (Aykaç)

*Fotoğraftakiler soldan sağa 1.Alaçam Belediye Reisi İçel zade Fazıl Efendi 2.Hamit İçel 3.Hacı Osman 4.Jandarma Komutanı İhsan Bey (Ünyelioğlu) ?  5.Alaçam Nahiye Müdürü





Kaynak: 1.Kuzeyde Tütün- Memleket Mektubu sayı 10. ''Tarihten Canlı Bir Ses...', Bora Altan , s.9.
               2.Tayyar Anakök, Alaçam Tarihi, s. 25.
               3.Anakök, age., s. 25.
               *Fotoğraflar, Kuzeyde Tütün arşivinden   www.memleketmektubu.com/