Amerikan İncil Cemiyeti'nin Alaçam'daki Faaliyetleri

Hazırlayan: Nihat YALDIZ

Amerikan  İncil Cemiyeti, 19.yy.'da diğer ülkelerde olduğu gibi Osmanlı Ülkesinde de  misyonerlik çalışmalarına  başlamıştı.Amerika devleti, misyonerlik faaliyetlerini yürütmek için  Osmanlı ülkesinde okul, hastahane, gibi kurumlar açmıştı.Hedef kitleleri hem Müslümanlar hem de farklı mezheplerdeki Hiristiyanlardı.

Amerikan İncil Cemiyeti,  Anadoluda yaşayan Osmanlı teb’asındaki  Ortadoks Rumlar ve Ermeniler arasında Protestanlığı yaymak için çalışmaktaydı.Osmanlı resmi yazışmalarında İncil Cemiyetinin Canik Sancağına bağlı Alaçam Kazasındaki faaliyetleri yer almıştı.(1)
İncil Cemiyetinin  bir kitap satıcısı 1892 yılında Alaçam’a gelir, burada yaşayan Rumlar ve Ermeniler arasında Protestanlık  mezhebinin propagandasını yapar.Alaçam halkı bu duruma tepki gösterir.Sonuçta Protestanlık mezhebi Alaçam’da fazla kabul görmez.

Alaçam’da Nikolaki Kuzucak  isimli kişi Protestanlığın yayılması için çalışır.Alaçam'da Rum Ortadokslarından 16 hanenin  Protestan olduğu haberi yayılır.Bunun üzerine, Nikolaki karışıklık çıkardı diye hapse atılır.Ne ilginçtir ki bu adam Amerika Hükümetinden yardım ister, sonuçta Amerika’nın  aracılığı ile serbest bırakılır.(2)

Kaynak: 1.Başbakanlık Osmanlı Arşivi HR.SYS.00071

              2.Tayyar Anakök, Alaçam Tarihi, İstanbul 1953,  s.11

Not: Belge Nihat YALDIZ tarafından latin harflerine çevrilmiştir.Okumadan kaynaklanan hatalar olmuş olabilir.

Belge:

Bab-ı Âli Tercüme odası
numara
mütercim.........
tarih 20 Ağustos 1308
Nev-i tercüme: İncil Cemiyeti'nin Alaçam'da bulunan kitap satıcısının icra-yı ticaretinde düçar-ı tazyik olduğuna dair
Hariciye Nezaretine 29 Ağustos 1892 tarihinde Amerika Sefaretinden varid olan takrirle tercümesidir.
Bir kaç hafta evvel
Zât-ı Şâmi-i Cenab-ı Sadaretpenahi '' Amerika İncil Cemiyeti'nin Alaçam'da bulunan kitap satıcısının ... icrayı ticaretinde düçar olmayacağı senaverlerine resmen te'min buyurmuşlaridi.Bugün inan mağlumata nazaran şehri- mezkur me'murin -i mahallisi merkum kitapçının icrayı- ticaret etmesine mümeneatte elân devam etmekde ve hatta  kitab-ı diniye hakkından  feragat edeceğine dair müşarü'lileyhin kefalet talep etmektedirler.......Me'murin-i mahalliye tarafından  zabt olunan kitap sandığı nezdlerine durmaktadır.Sefaret-i iğsa buyurulan mevaid mütemnadır.